Wybuch I wojny światowej przyniósł narodowi polskiemu nadzieję na wyzwolenie. W miarę przedłużania się konfliktu również miejscowości położone daleko od frontu dotkliwie odczuwały jego skutki. Klęska Niemiec jesienią 1918 roku i zakończenie trwających 4 lata działań wojennych, wzmogło rewolucyjne nastroje, doprowadzając do upadku cesarstwa.
Już w październiku 1918 roku w Lesznie powołano Tajny Komitet Narodowy, a 20 listopada odbył się w mieście wielki wiec Polaków, któremu przewodniczył dr Bronisław Świderski. Komitet przekształcono w Radę Ludową i wybrano delegatów na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. W odezwie do mieszkańców – wydanej 29 listopada – Rada uznała się za jedyną prawowitą władzę w mieście i powiecie.
27 grudnia 1918 roku w Poznaniu wybuchło powstanie, które stopniowo objęło całą Wielkopolskę. Leszczyńscy Niemcy, w obawie przed powstańcami, zwrócili się o pomoc wojskową do Wrocławia i Głogowa, domagając się wprowadzenia stanu wyjątkowego. 4 stycznia 1919 roku przeprowadzono rewizje w domach polskich obywateli. Kilka dni później, po upozorowanym ataku powstańców na Leszno, aresztowano i wywieziono do Głogowa, a następnie do obozu w Zieleńcu pod Żaganiem, wszystkich członków Rady Ludowej.
W pierwszej dekadzie stycznia 1919 roku utworzona została powstańcza Grupa „Leszno”, dowodzona przez porucznika Bernarda Śliwińskiego. Sformowanych zostało kilka kompanii piechoty, łącznie około 500 ludzi. Największym starciem w okolicach Leszna była bitwa pod Osieczną, stoczona 11 stycznia 1919 roku. W walkach uczestniczyło około 600 ludzi. Powstańcy, przy wsparciu kompanii krzywińskiej i śmigielskiej odparli atak, ale nie zdecydowali się na podjęcie walki o Leszno, w którym stacjonował silny oddział regularnego niemieckiego wojska. Kolejne potyczki stoczono w okolicach Kąkolewa, Rydzyny, Lipna, Bukówca Górnego, Krzycka Wielkiego, Włoszakowic, Tworzanic i Janiszewa. Leszno – czasowo włączone do Śląska – znalazło się pod szczególnym nadzorem militarnym.
Po podpisanie traktatu rozejmowego w Trewirze 16 lutego 1919 roku, Leszno pozostało w granicach Niemiec. Linia demarkacyjna biegła na północ i wschód od miasta. Wzrost antypolskich nastrojów spowodował ponowne aresztowano polskich działaczy, ale jednocześnie wielu niemieckich urzędników opuściło miasto. Dopiero podpisanie układu pokojowego w Wersalu 28 czerwca 1919 roku potwierdziło powrót Leszna w granice odrodzonego państwa polskiego. Tajny Komitet Obywatelski przygotował się do przejęcia władzy, a internowani Polacy mogli powrócić do domów.
